FLOW

Iedereen kent wel dat gevoel van intense overgave wanneer je iets doet, ervaart of voelt. Mihaly Csikszentimihaly, psycholoog, noemde dit verschijnsel in de jaren zestig ‘flow’.
Wat hem vooral opviel was, dat wanneer het creatieve proces eenmaal goed op gang was, de kunstenaar volledig verzonk in zijn bezigheid. Hij werkt door tot het klaar is en schijnt geen benul van tijd of honger, dorst of ongemak te hebben.

Op zo’n moment is men als ‘volledig opgenomen in de bezigheid’. De ik-beleving lost op, desintegreert. Tijd en ruimte bestaan niet meer. Het handelen, de bewegingen en de gedachten gebeuren, zonder enige moeite.

Flow treedt alleen op wanneer er voldoende aandacht is voor de be-leefde ervaring. Er ontstaat als het ware een resonantie tussen de handeling, de omgeving en het denken. Ze lijken wel in elkaar over te vloeien en dit wordt meestal als bijzonder bevredigend ervaren.

Nog steeds volgens Csikszentmihaly, kan deze flow ook makkelijk in dagelijkse bezigheden worden waargenomen; bijvoorbeeld bij het strijken of het werk aan de lopende band. Alles hangt af van de beleving van de stromende tijd. Wanneer flow niet aanwezig is, kan wel elk klusje de neiging hebben om op den duur saai en zelfs stomvervelend te worden.

Het voornaamste aspect bij de flow-momenten is wel dat het ik-bewustzijn totaal naar de achtergrond verschuift. De colporteurs van de belangrijkheid van het ‘ik’ die in onze maatschappij de dienst uitmaken, beogen precies het tegenovergestelde. Bij de tegenovergestelde, depressieve gemoedstoestand is egocentrisme een van de belangrijkste symptomen. Men denkt te veel na, is gedeprimeerd en bezig met hoe men zich voelt. De triestheid die daarbij ervaren wordt, wordt op alles geprojecteerd waardoor die triestheid juist nog verergert.

Wanneer we inderdaad voornamelijk onze tijd doorbrengen met het peilen van de minste of geringste bevinding van het ‘ik’, kan dit alleen maar leiden tot ontevredenheid.

Het is triest vast te stellen dat een dergelijke houding de oorzaak is van het ontstaan van hordes depressievelingen die, te midden van een enorme rijkdom, langzaam een spirituele hongerdood sterven.