Sri Nisargadatta Maharaj

Zijn we inmiddels op onze tocht terecht gekomen bij een ander boegbeeld van advaita, Sri Nisargadatta Maharaj. Hij is de bekendste vertegenwoordiger van deze non-dualistische leer van onze tijd. Hij werd ook wel Bidi Baba genoemd en hij overleed aan keelkaner in 1981, dus nog vrij recent eigenlijk. Zijn bijnaam Bidi is ontleend aan de tijd waarin hij van die kleine bidi’s rookte, kleine Indiase sigaretjes en ze in de straten van Bombay verkocht om in het onderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien.

Hij was als leraar vooral belangrijk voor de reeds genoemde Nederlandse Alexander M. Smit. Smit stierf op zijn beurt totaal onverwacht aan een hartaanval op amper 50-jarige leeftijd. Maar voor een advaitist (of hoe noem je zo iemand? maakt de leeftijd waarop je heengaat helemaal niets uit: hij is immers nooit geboren, hoe zou hij dan ooit kunnen sterven.

Van Nisargadatta verschenen twee boeken waaonder “I am that” en ze werden beide vertaald door de hier reeds genoemde Wolter Keers die op zijn beurt leerling was van de Indiase goeroe Atamananda of Krishna Menon genoemd. Zowel Nisargadattta, Smit, Keers Yogananda en Atamananda kunnen worden gezien als charismatische goeroes die grote groepen mensen rond zich verzamelden en motiveerden.
Waar het in Advaita Vedanta hoofdzakelijk om gaat is zelfonderzoek. Wie ben ik werkelijk? Dat is de steeds weerkerende vraag die je je moet stellen. Nisargadatta, eigenlijk een niet zo makkelijk man in de omgang, bleef daar heel zijn leven op hameren. Stel je voortdurend die vraag: wie ben je werkelijk? Hij was daar onverbiddellijk in en heren van overal in de wereld met ronkende academische titels , liet hij binnen de kortste keren met de mond vol tanden staan.

Je moet ernstig, met bittere ernst zelfs onderzoeken wie of wat je bent. Daarbij komt het erop aan om alles wat je geleerd (aangenomen) hebt overboord te gooien want dat komt immers uit tweede hand en kan dus niet echt zijn. Het zijn niet meer dan ‘aannames’, geen feiten. Advaita houdt zich enkel bezig met feiten. Feiten die op zichzelf staaan want anders kunnen ze de Waarheid niet uitmaken.
Wat bijvoorbeeeld voor mij goed is, kan dit eventueel voor jou niet zijn en anderom. Zowat heel de wereld haatte wat Hitler deed, terwijl de man in Duitsland op handen gedragen werd. Alles is dus relatief en wat relatief is, is nooit echt.

Bij het aanvatten van dat zelfonderzoek zullen de meeeste mensen geloven dat ze hun lichaam zijn. Is dat zo? Het lichaam verandert voortdurend, miljarden cellen werken onverdrotoen samen zonde dat je daar de minste weet van hebt. Het lichaam verandert ook, dat merk je vanzelf als je een dagje ouder wordt. Het is dus zeker niet iets wat onafhankelijk en totaal op zichzelf als dusdanig bestaat. Hoe kun jij dan jouw lichaam zijn? Dan zou jij voortdurend iemand anders zijn nietwaar. Dan gaat iemand wat dieper nadenken en beweert hij dat hij dan zijn denken moet zijn, zijn gedachten en gevoelens. Maar ook die veranderen en wat meer is, je hebt er niet de minste controle over. Je hebt er geen enkele zeggingskracht over. Probeer maar eens een gedachte te denken die net daarvoor er nog niet was. Dat lukt je onmogelijk. Hetzelfde met gevoelens. Gedachten en gevoelens komen en gaan, zomaar, vanuit het niets. Een seconde voor een gedachte verschijnt heb je er niet het minste idee van wat die gedachte gaat zijn. Hetzelfde geldt voor gevoelens. Nu ben je triest, dan ben je weer vrolijk. Men gebruikt hierbij wel eens de mooie metafoor dat gedachten en gevoelens als wolken zijn die geruisloos aan de onbeweeglijke hemel voorbij trekken.

Zowel het lichaam als gedachten en gevoelens, de elementen waarvan je altijd hebt aangenomen dat je ze was, blijken niet meer dan relatieve verschijnselen waar je niet het minst over te zeggen hebt. Ze doen zichzelf. En ze bestaan zelfs niet echt want anders zouden ze eeuwig en altijd onveranderlijk aanwezig moeten zijn zonder afhankelijk te wezen van iets anders. Is een kar nog steeds een kar als je ze helemaal uit elkaar haalt en de afzonderlijke delen op tafel uitspreidt?
Dit is niet eenvoudig om zomaar aan te nemen maar daar gaat het nu net om, er hoeft niets aangenomen te worden, er moet onderzocht worden. Onderzoek naar de Realiteit. De enige, echte en uit wat we nu gezien hebben zijn noch ons lichaam, noch onze gedachten oif gevoelens de ware Realiteit.

Blijft de vraag overeind: wie zijn we dan wel? Want dàt je bent kun je niet ontkennen want om dat te ontkkennen moet je er eerst al zijn!